Gezinswoning: vrij van erfbelasting als u het slim aanpakt!

De volledige gezinswoning is in de 3 gewesten vrijgesteld van erfbelasting voor de langstlevende partner. Aangezien die vrijstelling niet geldt voor de kinderen, heeft de langstlevende partner er fiscaal gezien belang bij om de gezinswoning in volle eigendom te verkrijgen (in plaats van enkel het vruchtgebruik). De partners kunnen dit oplossen door elk een testament op te maken waarin ze hun aandeel in de gezinswoning aan elkaar toebedelen. Indien de gezinswoning in de huwelijksgemeenschap zit, kan dit via een zgn. keuzebeding in het huwelijkscontract (kost +/- 600 euro). Bij het eerste overlijden is er dan geen erfbelasting verschuldigd op de gezinswoning. Bij het tweede overlijden wel, maar ondertussen kan u verder aan uw successieplanning werken. Maar wat wordt verstaan onder “gezinswoning? 

Dit betekent concreet dat het moet gaan om een pand waar u en uw partner een gezamenlijke woonplaats hebben. De inschrijving in het bevolkingsregister geldt als (weerlegbaar) bewijs en als er geen inschrijving is, kunt u dat met alle andere middelen aantonen. Denken we maar aan facturen, verzekeringen, het verbruik van nutsvoorzieningen, het huurcontract, enz. Als u ook nog andere woning heeft (bv. een tweede verblijf aan de kust, een stadsappartement dat u verhuurt, enz.), dan betaalt u daar dus wel erfbelasting op. Wonen in uw kustappartement (dat duurder is dan uw woning,) kan dus een vorm van fiscale planning zijn. Maar dan moet u er ook “echt” gaan wonen. 

Maar ook als de echtgenoten of de samenwonende partners hun gezamen¬lijke hoofdverblijfplaats niet meer hadden in die zgn. laatste gezinswoning op het ogenblik van het overlijden, kan er soms toch nog een vrijstelling genoten worden voor de laatste gezamenlijke hoofdverblijfplaats. De voorwaarden in de 3 gewesten zijn wel niet identiek dezelfde, maar lijken sterk op elkaar. 

Wettelijk samenwonenden genieten - net als echtgenoten - een vrijstelling van erfbelasting op de gezinswoning. Er is sprake van ‘wettelijk samen¬wonenden’ als er een verklaring van wettelijke samenwoning afgelegd werd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. 

Wie gewoon feitelijk samenwoont, geniet in Brussel en Wallonië niet van deze vrijstelling. In Vlaanderen genieten feitelijk samenwonden slechts de vrijstelling als ze gedurende drie jaar ononderbroken samengewoond hebben en een gemeen¬schappelijke huishouding gevoerd hebben. U kunt dit bewijzen aan de hand van een afschrift uit het bevolkingsregister. Als er geen inschrijving is in het bevolkingsregister, kunt u dat met andere middelen aantonen (bv. via facturen, verzekeringen, het verbruik nutsvoorzieningen, het huurcontract, enz.).

Let wel, enkel wettelijke samenwoners erven automatisch het vruchtgebruik op de gezinswoning en inboedel van elkaar. Feitelijk samenwonden erven nooit automatisch van elkaar. Een testament is daar dus noodzakelijk.