Beter schenken voor een Nederlandse notaris?

De belangrijkste reden waarom Belgen voor de schenking van hun roerend vermogen (bv. geld, een effectenportefeuille of aandelen van een vennootschap) naar een notaris in Maastricht, Breda of Terneuzen stappen, is uiteraard omdat daar geen schenkingsrechten betaald moeten worden, terwijl u toch een notariële akte mét een vaste datum heeft. U hoeft dus alleen het ereloon (± € 2.000) te betalen. Als Belg/buitenlander betaalt u immers geen schenkings­rechten in Nederland.

Vooral als het om grote bedragen gaat, is dat zeker een hele besparing. Wie bv. € 400.000 cash of € 400.000 aan effecten wil schenken aan zijn zoon of dochter via een Belgische notaris, betaalt anders € 12.000 (plus het ereloon). Een bedrag van € 12.000 is toch al de moeite om even naar Terneuzen of Maastricht te rijden. Voor schenkingen tussen bv. tante en neef, waarvoor het schenkingsrecht in Vlaanderen en Brussel 7% bedraagt (5,5% in Wallonië) wordt het dan nog interessanter.

Het volstaat in principe dat u contact opneemt met een Nederlandse notaris. U kunt heel eenvoudig een Nederlandse notaris in uw buurt vinden via de website http://www.notaris.nl. Ga naar ‘Zoek een notaris’ en vul de plaats of postcode in. Woont u bv. in Hasselt en is Maastricht voor u het meest dichtbij, dan tikt u gewoon ‘Maastricht’ in.

Voor de opmaak van de akte zelf zal u ongeveer € 1.800 betalen, maar door onze complexe wetgeving en de verschillen per gewest, hebben de meeste Nederlandse notarissen graag dat u begeleid wordt door een Belgische adviseur (fiscaal jurist). Zeker als het om een schenking met allerlei voorwaarden of bv. een zgn. restschenking (doorschuifschenking) gaat of schenkingen waarbij fiscaliteit een belangrijke rol speelt (bv. aanwassend vruchtgebruik bij de langstlevende van de schenkers). Voor de begeleiding door een Belgische adviseur die ook de nodige instructies geeft aan de Nederlandse notaris en het ontwerp van de schenkingsakte grondig nakijkt, verbetert en meegaat naar de notaris in Nederland rekent ons kantoor € 1.600.

Een heel belangrijk voordeel in vergelijking met de hand- en bankgift is dat u kunt schenken met voorbehoud van vruchtgebruik, maar ook dat u alle roerende goederen kunt schenken.

Vernietigd standpunt nr. 15004 van Vlabel

De Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) stelde in zijn standpunt nr. 15004 dat een schenking van geld of effecten met voorbehoud van vruchtgebruik vanaf 1 juni 2016 slechts kon gebeuren mits er schenkbelasting betaald werd. Anders was er volgens Vlabel erfbelasting verschuldigd bij het overlijden van de schenker, ongeacht het tijdstip van overlijden.

Concreet betekende dit dat het schenken van geld en effecten met voorbehoud van vrucht­gebruik voor een Nederlandse (of buitenlandse) notaris fiscaal gezien geen enkele zin meer had voor Vlamingen.

Een jaar later trok Vlabel dit standpunt ook door naar deelbewijzen van een maatschap met daarin effecten of beleggingen. Andere roerende zaken, zoals een kunstcollectie of goud­staven, kon u wel nog schenken met voorbehoud van vruchtgebruik.

Dit standpunt werd zwaar bekritiseerd in de rechtsleer, omdat Vlabel op die wijze eigenlijk de wet herschreef, wat buiten zijn bevoegdheid is. Dit betwiste standpunt nr. 15004 van Vlabel inzake gesplitste aankopen en inschrijvingen werd op 12 juni 2018 door de Raad van State over de volledige lijn vernietigd. Vlabel liet op zijn site weten dat hij zich neerlegt bij deze vernietiging.

Concreet betekent dit dus dat de zgn. kaasroute weer volledig open is en dat ook schenkingen van geld, effecten of deelbewijzen van een maatschap met voorbehoud van vruchtgebruik opnieuw mogelijk zijn voor een Nederlandse notaris.

Let wel, in Brussel en Wallonië (woonplaats schenker telt) wijzigt er niets en was het schenken van geld of effecten voor een Nederlandse notaris met voorbehoud van vruchtgebruik nooit een probleem.

Bij heel wat roerende schenkingen is ‘een notaris’ vereist en kan men dus niet werken met een klassieke hand- of bankgift. Enkele veelvoorkomende voorbeelden uit de praktijk zijn de schenking van aandelen op naam, de schenking met voorbehoud van vruchtgebruik, (zie evenwel 1.3.5.) de schenking van een schuldvordering, een zgn. restschenking (door­schuif­schenking van bv. de kinderen naar de kleinkinderen), een rekening-courant (tegoed) die u heeft tegenover uw vennootschap, enz.

U kunt in die situaties dus kiezen voor een Belgische notaris. U betaalt dan het ereloon, plus de schenkingsrechten van bv. 3% tussen ouders en kind(eren) (3,3% in Wallonië) en dan is alles meteen volledig geregeld.

U kunt echter ook overwegen om de schenking te doen voor de Nederlandse notaris. Voor een Nederlandse notaris kunt u immers alle roerende goederen schenken zonder dat er schenkingsrechten betaald moeten worden.

Een schenking van roerende goederen voor een Nederlandse notaris heeft vooral één nadeel ten opzichte van een schenking voor zijn Belgische collega. Bij een Nederlandse akte moet u als schenker wel nog drie jaar in leven blijven na de datum van de akte, anders moeten er nog successierechten betaald worden op de geschonken goederen. Voor een Belgische notaris betaalt u het vlakke tarief inzake schenkingsrechten van 3% (7%) en daarmee is alles afgehandeld.

Als de schenker zwaar ziek zou worden binnen de drie jaar, kan men nog steeds met de Nederlandse schenkingsakte naar het registratiekantoor gaan om de schenkingsrechten te betalen. U betaalt dan het vlakke tarief van 3% (of 7%) en daarmee is ook alles afgehandeld, net zoals wanneer u de akte had laten verlijden voor een Belgische notaris.

Als op het moment van de schenking de kans echt reëel is dat de schenker binnen de drie jaar zal overlijden (de schenker is bv. 84 jaar), dan is het uiteraard beter om onmiddellijk naar een Belgische notaris te stappen. Er is echter meer...

Wie regelmatig schenkingsaktes van Nederlandse notarissen naleest, zal vlug vaststellen dat ze geen experts zijn in het Belgisch recht en zeker niet in het fiscaal recht (wat logisch is). Bij een gewone schenking van bv. geld of een beleggingsportefeuille is de kans op fouten relatief klein omdat de grotere notariskantoren in Terneuzen, Breda en Maastricht met goede standaard­aktes werken en bijna dagelijks dergelijke schenkingen doen.

Als er in de schenkingsakte echter tal van voorwaarden opgenomen worden (bv. een specifieke last, een jaarlijkse rente voor de schenker, een last van onver­vreemdbaarheid, een definitie van de ‘vruchten’ bij vruchtgebruik, enz.) en zeker als het om speciale schenkingen gaat (bv. een restschenking), laat u de akte het best vooraf even nakijken door een Belgisch fiscaal jurist.

Eigenlijk geldt deze raad ook voor alle schenkingsaktes waarbij het om een relatief groot bedrag gaat. U kunt immers niet verwachten van een Nederlandse notaris dat hij perfect op de hoogte is van de laatste rechtspraak, wetswijzigingen en circulaires in België en Vlaanderen. Boven­dien verschillen de schenkings- en successierechten per gewest. Om nog maar te zwijgen van de antimisbruikbepaling die niet echt uitblinkt in duidelijkheid en de diverse standpunten van de Vlaamse Belastingdienst die vaak veranderen.