De maatschap als een goedkoop en eenvoudig controlevehikel boven uw familiale vennootschap?

Schenken van blote eigendom

Algemeen wordt er aangenomen dat het schenken met voorbehoud van vruchtgebruik juridisch gezien niet mogelijk is via een hand-of een bankgift. De schenking zal dus altijd via een notaris moeten gebeuren.

Als u voor een Belgische of Nederlandse notaris schenkt aan bijvoorbeeld de kinderen, wordt deze schenking in principe belast tegen het gewone, vlakke tarief van 3% (3,3% in Wallonië). Als uw vennootschap voldoet aan de voorwaarden van een zgn. familiale onderneming-die verschillen in de 3 gewesten- kan u schenken aan 0%.

Voordeel

Het grote voordeel is dat u zowel de inkomsten als een stukje controle behoudt. Bovendien worden de kinderen later volle eigenaar zonder één euro aan erfbelasting te betalen als u overlijdt. Die inkomsten behoudt u via de dividenden die worden uitbetaald en/of een bezoldiging die u krijgt als bestuurder. De controle behoudt u doordat u het stemrecht heeft in de algemene vergadering waar uiteindelijk de macht ligt. Eventueel kan dit nog verder op maat uitgewerkt worden via de statuten nu het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) meervoudig stemrecht mogelijk maakt.

Belangrijk nadeel

Veel ondernemers dromen ervan om vroeg of laat een mooi bod te krijgen om hun bedrijf te verkopen. Maar wie beslist er dan precies over de verkoop van het familiebedrijf?

Als de ouders (een belangrijk deel van) hun aandelen schenken met voorbehoud van vruchtgebruik, betekent dat nog niet dat ze kunnen doen wat ze willen. Ook al hebben ze dan het stemrecht in de algemene vergadering en zijn ze (statutair) bestuurder. Het is immers niet omdat u alles te zeggen heeft op de algemene vergadering en als bestuurder, dat u alleen kan beslissen over de verkoop van het familiebedrijf. Om het volledige familiebedrijf te verkopen, moeten de kinderen die (gedeeltelijk) de blote eigendom hebben van de aandelen, ook meebeslissen. De overnemer die de aandelen wil kopen, moet immers zowel de blote eigendom als het vruchtgebruik van alle aandelen kopen om het hele bedrijf over te nemen. Concreet betekent dat dus dat u bij een verkoop aan tafel zal moeten zitten met de mogelijke overnemer én uw kinderen. Zij zullen dus mee moeten beslissen of ze wel willen verkopen, aan wie, tegen welke prijs, wat de voorwaarden zijn, enz.

De praktijk wijst uit dat dit een heel zware handicap is, omdat er doorgaans heel wat voorwaarden aan de verkoop verbonden worden. Een overname waarbij u meteen een mooie prijs krijgt en alles onmiddellijk geregeld is komt nog zelden voor. Want naast allerlei voorwaarden is ook de prijs vaak in stukken opgedeeld, een stuk verbonden aan te behalen targets in een periode dat u nog bestuurder moeten blijven of is de vergoeding ook gewoon een stuk in aandelen van de overnemende vennootschap. Het is dan belangrijk dat de ouders over dit alles grondig kunnen onderhandelen, zonder dat kinderen daarbij ook steeds betrokken moeten worden. En vaak is het zo dat de kinderen (en schoonkinderen) ook andere belangen hebben dan de ouders. Hou er ook rekening mee dat de ouders slechts een deel van de verkoopprijs krijgen ter waarde van het vruchtgebruik (afhankelijk van hun leeftijd op dat moment).

De maatschap als goedkoop en eenvoudig controlevehikel

Een eenvoudige en goedkope oplossing voor wie echt 100% controle wil behouden is de aandelen van het familiebedrijf voor de schenking inbrengen in een maatschap. Een maatschap is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, en kan onderhands opgericht worden. Wel moet de maatschap een ondernemingsnummer aanvragen en de uiteindelijke begunstigde van de maatschap moet vermeld worden in het UBO-register. Maar is een kleine formaliteit en er is geen publicatie in het Belgisch Staatsblad. In principe moet een maatschap ook een boekhouding voeren, maar als de maatschap enkel het controlevehikel is boven de familiale BV of NV is dat gewoon de boekhouding van NV of BV zelf. De maatschap moet geen jaarrekeningen neerleggen. Voor de oprichting “op maat” van een maatschap moet u rekenen op 3.500 à 4.000 euro en daarmee is eigenlijk alles geregeld en er zijn geen “jaarlijkse onderhoudskosten”.

Fiscaal

De maatschap is niet onderworpen aan de vennootschapsbelasting of niet aan (bijkomende) roerende voorheffing. De maatschap is zgn. fiscaal transparant, zodat de fiscus doet alsof de maatschap er niet is.

Controle inbouwen

Bovendien kunnen (één van de) de ouders zichzelf aanstellen als onafzetbaar statutair zaakvoerder en in de statuten worden dan ook relatief veel bevoegdheden toegewezen aan de zaakvoerder(s). Het is ook nuttig om in de statuten nog eens heel uitdrukkelijk te bepalen dat de zaakvoerder bevoegd is voor de verkoop van de onderliggende aandelen van de familievennootschap, zodat dit ook duidelijk is voor de mogelijke overnemer.

Wat als u al geschonken heeft?

Ook dan kan u nog steeds de aandelen inbrengen in een maatschap en controle inbouwen, op voorwaarde dat de kinderen daarmee akkoord gaan. Laat u dan wel deskundig bijstaan, want hier zijn een aantal mogelijke valkuilen

Als de ouders hun aandelen schenken met voorbehoud van vruchtgebruik, behouden ze de inkomsten én de controle. Maar om de zaak te verkopen moeten alle kinderen toestemmen. Een eenvoudig en goedkope oplossing is het oprichten van een maatschap.